Bitki-hayvan ikili sınıflandırması doğru mu?

Açık Bilinç'te araştırmacı-yazar Zoe Schlanger'ın The Light Eaters kitabını konuşmaya başlamıştık. Schlanger, kitapta "bitkilerin gizli hayatları" üzerine önemli noktalara değiniliyor ve temelde "bitkiler akıllı mı?" diye soruyor. Biz bunu tartışırken iki konu öne çıkmıştı; kamuflaj ve taksonomi.

Kamuflaj ile başlayalım. Doğada pek çok hayvan, çevreleriyle uyum sağlayarak kendilerini gizleme yeteneğine sahiptir. Özellikle ahtapot ve mürekkep balığı gibi deniz canlıları, kamuflaj konusunda ustadır. Ahtapotlar, vücut yüzeylerindeki "chromatophore" adı verilen özel hücreler sayesinde bulundukları ortama uyum sağlayarak renk değiştirebilirler. Bu yetenek, kumlu alanlarda gri, yosunlu alanlarda yeşil görünmelerini sağlar.

Botanik dünyasında da benzer bir beceri, Şili'ye özgü "boquila" bitkisinde gözlemlenmiştir. Bu bitki, çevresindeki bitkilerin yapraklarını taklit ederek kendini kamufle eder. Ancak, kamuflajın hayvanlar ve bitkilerde nasıl gerçekleştiği hala tartışmalı bir konudur.

Şimdi, ikinci konuya geçelim: Bilimde sınıflandırma veya taksonomi. Bilimsel çalışmalarda canlıların sınıflandırılması, türler arasındaki ilişkileri anlamak açısından önemlidir. Ancak, bitki ve hayvan ikili sınıflandırması her zaman yeterli olmayabilir. Örneğin, okyanuslarda yaşayan ve gezegenimizdeki oksijen üretiminin çoğunu sağlayan mikroorganizmalar, bu sınıflandırmanın dışında kalıyor. 

Batı biliminin bilgi edinme ve çevreyi kontrol etme çabası, envanter tutma ve sınıflandırma çalışmalarının temelinde yatar. 18. yüzyıla kadar "acayiplikler çekmecesi" (Cabinet of Curiosities) adı verilen yöntemlerle canlılar dünyası hakkında bilgi toplanırken, İsveçli biyolog Carl Linneaus'un çalışmaları sayesinde biyolojide sistematik bir sınıflandırma geliştirilmiştir.

Bitkilerin becerilerinin ekoloji ve iklim için nasıl kullanılabileceği, bitkilerin "akıllı" olarak nitelendirilip nitelendirilemeyeceği gibi sorulara ise haftaya devam edeceğiz.

Herkese iyi bir hafta dileğiyle.